අපිට මේ ලෝකේ දවසක් විතරක් ජිවත් වෙන්න උනොත් කොහොම වෙයිද ?

අපිට මේ ලෝකේ දවසක් විතරක් ජිවත් වෙන්න උනොත් කොහොම වෙයිද ?
ඒ ගැන හිතන්නත් අමාරුයි නේද ?
එත් ඔයාලා දන්නවද සමහර සත්ව විශේෂ ඉන්නවා එයාලට මේ ලෝකේ ජිවත් වෙන්න පුළුවන් එක දවසක් විතරයි.
අද අපි කතා කරන්නේ එහෙම සත්වයෙක් ගැන.
ඒ තමයි මෙෆ්ලයි.
මෙෆ්ලයිට තමයි මේ ලෝකේ අඩුම ජිවිත කාලයක් හිමි වෙලා තියෙන්නේ.
ලොව පුරා ජලජ වාසස්ථානවල මේෆ්ලයි විශේෂ 3,000 කට වඩා ජීවත් වනවා
ඔවුන්ගේ කෙටි ආයු කාලය තුළ, ජලජ පරිසර පද්ධතිවල සෞඛ්‍යය තීරණය කිරීමේදී පර්යේෂකයන්ට මේෆ්ලයිස් තීරණාත්මක කාර්යයක් ඉටු කරනවා.
සමහර මේෆ්ලයි විශේෂවලට බිත්තර 10,000 කට වඩා එක් දිනක් ඇතුළත දැමීමේ හැකියාව පවතිනවා.

මේෆ්ලයිස් කැනඩාවේ සහ ඉහළ මැද බටහිර ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ෂැඩ්ෆ්ලයිස් හෝ මාළු මැස්සන් ලෙසද හඳුන්වනවා.
අමරිකානු මහා විල් කලාපයේ කැනේඩියානු සොල්දාදුවන් ලෙසත් එක්සත් රාජධානියේ ඉහළට පියාපත් සහිත මැස්සන් ලෙසත් මොවුන් හඳුන්වන බවයි පැවසෙන්නේ.
මෙම කෘමින් එෆෙමෙරොප්ටෙරා අනුපිළිවෙලට අයත් ජලජ කෘමීන් වේ.
මෙම අනුපිළිවෙල පැලියෝප්ටෙරා ලෙස හැඳින්වෙන පුරාණ කෘමීන් කණ්ඩායමක කොටසක් වනවා.
ලොව පුරා මේෆ්ලයි විශේෂ 3,000 කට වඩා සිටින බවයි වාර්තා වන්නේ.
මොවුන් පවුල් 42 ක ගණ 400 කට වඩා කාණ්ඩගත කර තිබෙනවා.
මේ මැස්සන්ට මුල් පියාඹන කෘමීන් තුළ තිබූ පාරම්පරික ලක්ෂණ පවතිනවා.
උදාහරණයක් ලෙස දිගු වලිග සහ උදරයට ඉහළින් නොනැමෙන්නේ පියාපත් දක්වන්න පුළුවන්.
ඔවුන්ගේ නොමේරූ අවධීන් ජලජ මිරිදිය ආකාර නයාඩ්ස් හෝ නිම්ෆ්ස් ලෙස හඳුන්වනවා.
ඔවුන්ට වසර ගණනාවක් ජලයේ ජීවත් විය හැකියි.
නොමේරූ අවධියේදී දිගටි, සිලින්ඩරාකාර හෝ තරමක් පැතලි ශරීරයකින් යුක්තයි.
ජලයෙන් මතු වීමට සූදානම් වන විට, නිම්ෆාවන් විශේෂය අනුව දිග වෙනස් වෙනවා.
එය 3mm සිට 30 mm දක්වා විය හැකියි.
හිසෙහි ස්ක්ලෙරොටින් වලින් සාදන ලද දැඩි පිටත ආවරණයක් පවතිනවා.
විශාල සංයුක්ත ඇස් දෙකක්, ඔසෙලි ඒ කියන්නේ සරල ඇස් තුනක් සහ විචල්‍ය දිගකින් යුත් ඇන්ටෙනා යුගලයක් ඇත මොවුන් සතුයි.

වසන්තයේ සිට සරත් සමය දක්වා අතිවිශාල සංඛ්‍යාවකින් මේ මැස්සන් වැඩිහිටියන් ලෙස මතු වනවා.
සමහර පැටවුන් සංචාරකයින් ආකර්ෂණය කරනවා.

සම්භාව්‍ය පුරාණ කාලයේ ඇරිස්ටෝටල් සහ ප්ලිනි ද එල්ඩර්ගේ කාලයේ සිට මේ මැස්සන් වැඩිහිටියන්ගේ කෙටි ජීවිත ස්වභාව විද්‍යාඥයින් සහ විශ්වකෝෂ විද්‍යාඥයින් විසින් සටහන් කර තිබෙනවා.
ජර්මානු කැටයම්කරුවෙකු වන ඇල්බ්‍රෙක්ට් ඩියුරර්, අහස සහ පොළොව අතර සම්බන්ධයක් යෝජනා කිරීම සඳහා 1495 දී ඔහුගේ “ශුද්ධ පවුල සමඟ මේ මැස්සෙකු” කැටයම් කිරීමේදී මේ මැස්සෙකු ඇතුළත් කළා.
ඉංග්‍රීසි කවියෙකු වන ජෝර්ජ් ක්‍රැබ් 1785 දී දිනපතා පුවත්පතක කෙටි ජීවිතය “ද නිව්ස්පේපර්” යන උපහාසාත්මක කාව්‍යයේ මේ මැස්සෙකුගේ ජීවිතය සමඟ සංසන්දනය කර තිබෙනවා.
වැඩිහිටි මේෆ්ලයිස් හෙවත් ඉමේගෝස්, ව්‍යුහයෙන් සාපේක්ෂව ප්‍රාථමිකයි.
මොවුන්ට දිගු වලිග සහ උදරයට ඉහළින් නැමෙන්නේ නැති පියාපත් හිමියි.
මේෆ්ලයිස් යනු සියුම් පෙනුමක් ඇති කෘමීන් විශේෂයක්.
ත්‍රිකෝණාකාර පියාපත් යුගල එකක් හෝ දෙකක් පවතිනවා.
මේ මැස්සන් අර්ධ පරිවෘත්තීයයි.
ක්‍රියාකාරී පියාපත් ලබා ගැනීමෙන් පසු තවත් වරක් දියවීම නිසා ඔවුන් කෘමීන් අතර අද්විතීයයි.
සබිමාගෝ අවධියේ සිටින මේ මැස්සන් බොහෝ මසුන්ගේ ප්‍රියතම ආහාරයක්.

බොහෝ විට, ජනගහනයක සිටින සියලුම මැස්සන් එකවර පරිණත වනවා.
වසන්තයේ හෝ සරත් සෘතුවේ දී දිනක් හෝ දෙකක්, මේෆ්ලයි මැස්සන් අතිශයින් බහුල වනවා.
එවිට ඔවුන් විශාල කණ්ඩායම් වශයෙන් සෑම මතුපිටකම රැඳී සිටිනු දක්නට ලැබෙනවා.
ඇතැම් මේෆ්ලයි වර්ගවල වැඩිහිටි ගැහැණු සතුන් මිනිත්තු පහකටත් අඩු කාලයක් පමණක් ජිවත් වනවා.

ගැහැණු සතුන් සාමාන්‍යයෙන් බිත්තර හාරලක්ෂ තුන්දහසක පමණ ප්‍රමාණයක් දමන බවයි වාර්තා වන්නේ.
බිත්තර බොහෝ විට ජල මතුපිටට දමනු ලැබේනවා.
සමහර විට ගැහැණු සතා පියාසර කරන අතරතුර උදරයේ කෙළවර ජලයට ගිල්වා, සෑම අවස්ථාවකම කුඩා බිත්තර තොගයක් මුදා හරිමින් හෝ ජලය අසල සිටගෙන සිටියදී තොග වශයෙන් තැන්පත් කිරීම සිදු කරනවා.
විශේෂ කිහිපයක, ගැහැණු සතා ජලයට යට වී බිත්තර ශාක අතර හෝ ජලය යට සිදුරුවල තබනවා.
අවම වශයෙන් උෂ්ණත්වය මත පදනම්ව මෙම බිත්තර දින කිහිපයක සිට වසරකට ආසන්න කාලයක් දක්වා නිහඬ නිද්‍රාශීලී අවධියක පැවතිය හැකියි.

මේ මැස්සන් ලොව පුරා පිරිසිදු මිරිදිය වාසස්ථානවල දක්නට ලැබෙනවා.
නමුත් ඇන්ටාක්ටිකාවෙන් මෙම කෘමින් හමුනොවන බවයි වාර්තා වන්නේ.
ගැහැණු මේ මැස්සන් සුළඟින් විසිරී යා හැකියි.
බිත්තර ජල පක්ෂීන්ගේ කකුල් වලට ඇලී සිටීමෙන් විසිර යන බව පැවසෙනවා.

ඇතැම් මේෆ්ලයි වර්ග වඳවී යාමේ තර්ජනයටද ලක්ව සිටිනවා.
තර්ජනය ඔවුන්ගේ බිත්තර සඳහා ද අදාළ වනවා.
එංගලන්තයේ ගංගාවල දූෂණයේ “සාමාන්‍ය මට්ටම්” මේෆ්ලයි බිත්තර වලින් 80% ක් මරා දැමීමට ප්‍රමාණවත් බවයි වාර්තා වන්නේ.
උතුරු ඇමරිකානු විශේෂ හතරක් ද වඳ වී ගොස් ඇති බව විශ්වාස කෙරෙනවා.
ස්වභාවධර්ම සංරක්ෂණය සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර සංගමය තර්ජනයට ලක් වූ විශේෂ රතු ලැයිස්තුවට එක් කර තිබෙනවා.

මේ මැස්සන් සංස්කෘතීන් කිහිපයක්ම පරිභෝජනය කරනවා.
වියළි බර අනුව ඕනෑම ආහාරයට ගත හැකි කෘමියෙකුගේ වැඩිම අමු ප්‍රෝටීන් ප්‍රමාණය අඩංගු වන්නේ මෙම කෘමි වර්ගයටයි.
අප්‍රිකාවේ කුන්ගු සහ මදුරු තලපයක් ලෙස මෙම මැස්සන් ආහාරයට ගැනෙනවා.
චීනයේ සහ ජපානයේ බොහෝ ප්‍රදේශවල ද මෙම මැස්සන් එකතු කර අනුභව කරනවා.
වික්ටෝරියා විල අසල ජනතාව මැස්සන් එකතු කර, වියළා, ආහාර සැකසීමේදී භාවිතා කිරීමට යොදා ගැනෙනවා.

මේ තමයි සොබාදහමේ අපුර්වත්වය.
සොබාදහම එකිනෙකට වෙනස් දේවල් අපේ පරිසරයට එකතු කරලා තියෙනවා.
මෙෆ්ලයි කෘමින් දවසක් වගේ කෙටි ජිවිතයක් ගත කලත් ඔවුනුත් ලෝකයේ පැවැත්මට සිය දායකත්වය ලබා දෙනවා.