ගාල්ල කොටු පවුරේ බාලදක්ෂ මාවතේ පිහිටි පිවිසීමේ දොරටුවේ කඩා වැටීමට ආසන්නව තිබූ යකඩ දොරවල් දෙක ගලවා සංරක්ෂණ කටයුතු ආරම්භ කර ඇති බව මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල පවසයි.
ලන්දේසින් විසින් බලය ලබාගත් පසු කොටු පවුරට අල්ලා ලංකාවේ දිගම ගොඩනැගිල්ල ලෙස ඉදිකළ මෙම ගබඩා ගොඩනැගිල්ල ඕලන්ද ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට අයත් වූ පුරාවිද්‍යා ස්මාරකයකි.
මෙම දොර ද එම වකවානුවේ දී සවිකර ඇති අතර මෙහි දොර අල්ලු දිරා තිබිණි. මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල විසින් පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව දැනුවත් කළ අතර, එහි සංරක්ෂණ කටයුතු සිදුකරගෙන යාමට මේ අනුව මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල ගාල්ල ව්‍යාපෘතියට පැවරුණි.
2004 වර්ෂයේ ඇති වූ සුනාමි තත්ත්වය හේතුවෙන් ගාලු කොටුවට දැඩි ලෙස හානි සිදුවිය. පසුකාලීනව නෙදර්ලන්ත රජයේ ආධාර මත ක්‍රියාත්මක වුණු ගාලු කොටුව සංරක්ෂණ කටයුතු 2006, 2007 සහ 2008 යන වර්ෂවල ක්‍රියාවට නැංවිණි. මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල මෙම කටයුතු සඳහා දායකත්වය සැපයූ අතර, මෙහිදී කොටු දොර ඇතුළත් කොටස ද සංරක්ෂණය කරන ලදී .
මෙහි එක් දොර පියනක උස අඩි 13ක් වන අතර පළල අඩි 8.5 ක් වේ. එවකට වම්පස ඇති දොර පියන දැඩි ලෙස හායනයට ලක් වී තිබිණි. ගුළු ඇණ හා දොර අල්ලු දිරා තිබූ අතර ගාලු කොටුවට වාහන ඇතුල් කිරීමේ දී මෙම කොටසෙහි ගැටීම මෙහි හායනයට මූලික හේතුව බව රසායන සංරක්ෂණ විශේෂඥයන්ගේ නිගමනය විය. මීට අමතරව මුහුදු සුළං ඛාදනය නිසා ද, මෙම දොරටුව දැඩි ලෙස හායනයට ලක් වී ඇත. දැව තට්ටු දෙකකින් යුතුව මෙම දොරපියන් නිර්මාණය කොට ඇත. යකඩ බෝල්ට් ඇණ වලින් ලී එකිනෙකට සම්බන්ධ කොට ගෙන ඇත. 2008 වර්ෂයේ දී මෙම කොටු දොර පියන් දෙක ගලවා සංරක්ෂණය කරන ලදී. මෙහි දී හායනය වූ පැරණි ලී කොටස් වෙනුවට අලුත් දැව කොටස් ආදේශ කරන ලදී. පැරණි යකඩ ඇණ සංරක්ෂණය කොට භාවිත කිරීමට අමතරව ඊට සමාන අයුරින් නිමවන ලද යකඩ ඇණ සංරක්ෂණයේ දී ආදේශ කරන ලදී .
දුර්වර්ණ ව පැවැති දොරෙහි වර්ණ කොටස් පරීක්ෂාවට ලක් කළ අතර සාදිලිංගම් සහ ලින්සිඩ් ඔයිල් වලින් දොර වර්ණ ගන්වා තිබුණ බවට මෙහි දී හෙළිවිය. ඕලන්ද වාර්තාවලට අනුව සාදිලිංගම් සහ ලින්සීඩ් ඔයිල් භාවිත කර වර්ණ සාදාගෙන ඇත. මේ අනුව 2008 වර්ෂයේ දී සාදිලිංගම්, ලින්සීඩ් ඔයිල් සහ පොල් කටු අඟුරු (කළු වර්ණය සඳහා) වලින් එම දොරෙහි වර්ණයට සමාන වන අයුරින් වර්ණ ගන්වා සංරක්ෂණය කරන ලදී.
මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල ගාල්ල ව්‍යාපෘතිය මගින් මේ වන විට ද අවශ්‍ය වාර්තා සහ ඇස්තමේන්තු සකස් කර එහි ඉදිරි සංරක්ෂණ කටයුතු සිදුකිරීමට අපේක්ෂිතය.
ගාල්ල නගරාධිපති මෙත්සිරිද සිල්වා මහතා මෙම කාර්‍යයේදී විශේෂ දායකත්වයක් දක්වන ලදී.මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදලේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් පුරාවිද්‍යාඥ මහාචාර්ය ගාමිණී රණසිංහ මහතාගේ උපදෙස් පරිදි ගාල්ල ව්‍යාපෘති කළමනාකරු ගාමිණී දොඩන්වල මහතා ප්‍රධාන කාර්‍යයය මණ්ඩලය මෙම සංරක්ෂණ කටයුතු අධීක්ෂණය කරයි.
